25 Σεπτεμβρίου - 3 Νοεμβρίου 2012

 
Η Αγιορειτική Εστία και η 10^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων εγκαινιάζουν την Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2012, στον εκθεσιακό χώρο της Αγιορειτικής Εστίας την Έκθεση «ΙΣΤΟΡΙΕΣ, αποκαλύψεων, επιμονής και αφοσίωσης».

Η Έκθεση είναι ενταγμένη στις εκδηλώσεις του ευρωπαϊκού προγράμματος  «Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που καθιερώθηκαν το 1991 από του Συμβούλιο της Ευρώπης, και το περιεχόμενο της ανταποκρίνεται απόλυτα στους στόχους του προγράμματος αυτού.

Πρόκειται για την φωτογραφική παρουσίαση δέκα «ιστοριών» που έχουν σχέση με εντυπωσιακές αποκαλύψεις, που πραγματοποιήθηκαν στην διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών στο Άγιον Όρος, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύουν την αφοσίωση, τον μόχθο την επιμονή των επιστημόνων, που υπηρετούν  εκεί, είτε μελετητών, είτε αρχιτεκτόνων, ιστορικών, συντηρητών κλπ.
 
 
Οι «ΙΣΤΟΡΙΕΣ, αποκαλύψεων, επιμονής και αφοσίωσης» που θα παρουσιαστούν στην Έκθεση με ενημερωτικά κείμενα και φωτογραφίες είναι οι εξής:

1. Νίκος Νικονάνος, Ομότιμος Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας & Ιστορίας Τέχνης, ΑΠΘ.

            Η επιστημονική διακονία στον Άθω ως πυξίδα για την πνευματική και ηθική ζωή του αρχαιολόγου.

2. Πλούταρχος Θεοχαρίδης, Αρχιτέκτων - Αναστηλωτής

            Ίχνη της παρουσίας του οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη, ιδρυτή της Μεγίστης Λαύρας, στο παλιό ηγουμενείο της μονής.

3. Αθανάσιος Χουχούτας, Συντηρητής Έργων Τέχνης

            Η αποκατάσταση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου. Ένα αριστουργηματικό χειρόγραφο της μονής Βατοπεδίου.

4. Δημήτρης Λιάκος, Αρχαιολόγος

            Ο σταυρός ο λεγόμενος του Μεγάλου Κωνσταντίνου: τεκμήριο μιας θαυματουργής σωτηρίας.

5. Νίκος Μερτζιμέκης, Αρχαιολόγος

            Μονή Χελανδαρίου. Η πύρινη λαίλαπα της 4^ης Μαρτίου 2004.

6. Μίλτος Πολυβίου, Αρχιτέκτων

            Η ανακάλυψη μιας αρχιτεκτονικής μακέτας δυόμιση αιώνων.

7. Στυλιανός Στεφανίδης, Συντηρητής έργων Τέχνης

            Το λαμπρό έργο του θρυλικού Μανουήλ Πανσέληνου στο Πρωτάτο. 

8. Βαγγέλης Μαλαδάκης, Αρχαιολόγος

Ιστορίες αγίων στην τράπεζα της Μεγίστης Λαύρας.

9. Εμμανουήλ Στεφανής, Χημικός Μηχανικός

Απεντόμωση αρχιερατικών σάκων με μια οικολογική μέθοδο.

10. Φαίδων Χατζηαντωνίου, Αρχιτέκων – Αναστηλωτής

            Δέκα αιώνων εν υπνώσει ευρήματα σε κρύπτες του καθολικού της Μονής Βατοπεδίου.
 
 
Λόγω του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η Έκθεση και για το διεθνές κοινό, έχει αποφασιστεί από τους δύο συνδιοργανωτές να μεταφερθεί το καλοκαίρι στον Πύργο της Ουρανούπολης, ώστε να καταστεί δυνατή η επίσκεψη της και από τους ξένους επισκέπτες της Χαλκιδικής μια του Αγίου Όρους.
 
 
Στο σχετικό ενημερωτικό κείμενο που κυκλοφόρησαν οι συνδιοργανωτές της Έκθεσης αναφέρονται τα εξής:
 
Για το ευρύ κοινό, το ελληνικό αλλά και το διεθνές, ο θαυμαστός κόσμος των ανακαλύψεων, των ερευνών, των ευρημάτων, των εκπληκτικών αποκαταστάσεων, και των αναστηλώσεων που συντελούνται στο Άγιον Όρος, αλλά και οι συντηρητές, οι αρχαιολόγοι, οι αρχιτέκτονες που βρίσκονται πίσω από αυτά, είναι πολύ λίγο γνωστά.
Εν τούτοις εδώ και πολλές δεκαετίες, άνθρωποι αφιερωμένοι στο έργο της αποκάλυψης, της συντήρησης και της ανάδειξης αυτής της μοναδικής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, δουλεύουν με επιμονή, με αφοσίωση, με μόχθο ημερών και μηνών, όχι μόνο στα μεγάλα μοναστηριακά συγκροτήματα, τα κελιά, αλλά και σε κρύπτες, σε υπόγεια, σε ξεχασμένες στέγες καθολικών, στα άδυτα των βιβλιοθηκών και των πύργων. Συνδυάζοντας τύχη, σχολαστική μελέτη των μαρτυριών, ευρηματικότητα και επιμονή φέρνουν στο φως και αναδεικνύουν πολύτιμα πετράδια του ψηφιδωτού που συνθέτει η ιστορία αιώνων της Μοναστικής Πολιτείας.

Υπάρχουν στιγμές που οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται μπροστά σε εκπλήξεις, σε ερωτηματικά, σε αμφιβολίες, κάποτε σε πραγματικό τρόμο, καθώς πρέπει να αποφασίσουν ενέργειες με σκοπό να φέρουν στο φως και να αποκαταστήσουν ένα αρχαίο τμήμα του κελιού του οσίου Αθανασίου, του ιδρυτή της Λαύρας, ή να ξαναδώσουν στα έργα ενός Πανσέληνου ή ενός Θεοφάνη τη λαμπρότητα των χρωμάτων, τη μοναδικότητα και την αυθεντικότητα της καλλιτεχνικής σύλληψης έργων που καταγράφονται στο πάνθεον της βυζαντινής τέχνης, να συντηρήσουν τμήματα βυζαντινών χειρογράφων του 8^ου αιώνα που βρέθηκαν σε στέγη καθολικού. Υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που μια μικρή και φαινομενικά αδιάφορη παράγραφος σε ένα κείμενο του περίφημου λόγιου Καισάριου Δαπόντε, τους βάζει μπροστά σε μια ολόκληρη περιπέτεια αναζητήσεων μέσα σε βιβλιοθήκες, αποθήκες και εργαστήρια, που όμως καταλήγουν σε μια ανακάλυψη μοναδική και εκπληκτική: την ανακάλυψη της αρχαιότερης μακέτας του καθολικού της Ξηροποτάμου. Για άλλους, η αποκατάσταση του σταυρού, του λεγόμενου του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ύστερα από χρήση αιώνων και πολλές επεμβάσεις, καθίσταται γρίφος και περίπλοκο επιστημονικό εγχείρημα. Για όλους, τέλος, η μεγάλη πυρκαγιά στη Μονή Χιλανδαρίου το 2004 βιώνεται ως μια τραγική εμπειρία. Και όλα αυτά πολύ αργότερα από τα πρώτα βήματα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, τότε που ο προϊστάμενός της επισκεπτόταν τα μοναστήρια με το μουλάρι και είχε στη διάθεσή του τρεις εργαζόμενους.
Αυτές και άλλες εξίσου εντυπωσιακές και συγκλονιστικές ιστορίες «διηγείται» η έκθεση φωτογραφίας «ΙΣΤΟΡΙΕΣ αποκαλύψεων, επιμονής, τύχης και αφοσίωσης». Τούτο επιχειρείται μέσα από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα μελέτης, έρευνας, αφοσίωσης και αγάπης αλλά και εκατοντάδων ωρών λεπτών χειρισμών, που καταλήγουν να προσφέρουν στη σύγχρονη κοινωνία, αλλά και στους επόμενους αιώνες, δείγματα και τεκμήρια μιας περιόδου της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας.

Η ιδέα δεν θα ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί χωρίς την ενθάρρυνση και την ενθουσιώδη συμβολή και βοήθεια των στελεχών, παλαιών και νεότερων, της αρμόδιας για το Άγιον Όρος αρχαιολογικής υπηρεσίας, της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, και την άμεση και φιλική ανταπόκριση του προϊσταμένου της κ. Ιωάννη Κανονίδη, καθώς και άλλων επιστημόνων προερχόμενων από το Κέντρο Διαφύλαξης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς (ΚΕ.Δ.Α.Κ).

Οι προτάσεις θα μπορούσαν να καλύψουν πολλές και ενδιαφέρουσες εκθέσεις. Έτσι, οι περισσότερες παραπέμφθηκαν στη μελλοντική έκθεση που θα συνδιοργανώσουν η 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και η Αγιορειτική Εστία στον Πύργο της Ουρανούπολης, εκεί στην είσοδο προς την Αθωνική Πολιτεία, που θα επιτρέψει σε πολλούς να θαυμάσουν τα έργα των χειρών, της ευφυΐας και του υψηλού επαγγελματικού ήθους. Ένα μεγάλο ιστορικών διαστάσεων έργο εξελίσσεται στην Αθωνική Πολιτεία με τη συμβολή του ελληνικού κράτους, της αρχαιολογικής υπηρεσίας, αλλά και δεκάδων Ελλήνων και ξένων ειδικών ερευνητών.